Stj.Av. Çimen Tatar

Avrupa Birliği, çevre koruma alanında alacağı önlemlere rehberlik etmesi için orta vadeli hedefler belirlemektedir. Bu hedefler birkaç yıllık dönemleri kapsayan çevre eylem programları ile şekillenir. Üye ülkeler için ortak çevre politikalarının geliştirilmesine hizmet eden bu programlar, üye ülkeler için yasal olarak bağlayıcı olup, dış ülkeler için bağlayıcı değillerdir. 

Çevre Eylem Programları, AB çevre politikasının amaçlarını ve önceliklerini belirleyen belirli bir dönem için planlanan önlemleri, genel itibariyle ortaya koyarlar. Söz konusu önlemlerin hayata geçmesi için yeni uygulamaların başlamasına yol açarlar. 

Avrupa Birliği’nin kuruluşundan itibaren sekiz adet çevre eylem programı oluşturulmuştur.

2013-2020 yılları arasını kapsayan 7. Avrupa Birliği Çevre Eylem Programı, Birliğin 2020 yılına kadar olan çevre politikası için bir rehber görevi görmüştür. Bu programın odağında sera gazı emisyonlarını azaltmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payını ve enerji verimliliğini artırmak için bağlayıcı olacak bir AB mevzuatı oluşturmak yer almıştır. 

7. Çevre Eylem Programı kapsamında Enerji Stratejisi ve AB Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi yayınlanmıştır. Enerji Stratejisi ile rekabetçi, sürdürülebilir ve güvenli bir enerji sistemi hedeflenirken AB Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ile de AB’de biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinin kaybının durdurulması amaçlanmıştır.

Programın ortaya koyduğu hedeflere erişildiği kabul edilmiştir. Nitekim AB’deki emisyonlar istikrarlı bir şekilde azalmış ve 2019’da 1990 yılındaki seviyelerinin %24 altında kalmıştır. Eylem Programının iklim ve çevre koruma, yeşil büyüme, sağlıklı bir gezegen ve bireyler için iyileştirilmiş refah hedeflerine ulaşmak bakımından itici güç olduğu değerlendirilmiştir. 7. ÇEP etrafında oluşturulan konsensüs, AB’nin uluslararası çevre müzakerelerinde tek sesle konuşmasını sağlamıştır.

2021-2030 yıllarını kapsayan 8. Avrupa Birliği Çevre Eylem Programı, biyolojik çeşitlilik kaybı, iklim değişikliği, kaynak kullanımı ve kirlilik gibi iklim ve sürdürülebilirlik sorunlarına odaklanmıştır. Program, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın (European Green Deal) ortaya koyduğu çevre ve iklim eylemi hedeflerini desteklemektedir.  

Avrupa Yeşil Mutabakatı, iklim krizine karşı Avrupa Birliği Komisyonu’nun 2050 yılına kadar Avrupa’yı iklime, çevreye, doğaya karşı duyarlı ve zararsız kılmak hedefiyle 2019 yılının sonunda yayımladığı bir anlaşmadır. 

Mutabakat’a göre AB Emisyon Ticaret Sistemi güçlendirilmeli ve AB ülkelerini bu sistem kapsamında olmayan emisyonların fiyatını arttırmaya zorlayarak tüm sektörler için anlamlı bir karbon fiyatı oluşturulmalıdır. Ayrıca Avrupa endüstrisi yenilikçi ve yeşil inovasyonların desteklenmesi suretiyle güçlendirilmelidir. Her Avrupa iklim politikası teklifi, iklim politikalarının olumsuz sosyal sonuçları dikkate alınarak değerlendirilmelidir. 

Bu kapsamda AB 8. Çevre Eylem Programı; iklim açısından nötr olan, kaynakları verimli kullanan ve yenilenebilir bir yapıya haiz bir ekonomi düzenine geçişi hızlandırmayı amaçlamaktadır. İnsan refahının, içinde faaliyet gösterdiğimiz sağlıklı ekosistemlere bağlı olduğunu kabul eden Program, Avrupa Yeşil Mutabakatı’na dayanarak, 2030 yılına kadar sera gazı emisyon oranını azaltma hedefi ve 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşma hedefi için altı öncelikli hedef belirlemiştir: 

• uyum sağlama kapasitesinin artırılması,  

• dayanıklılığın güçlendirilmesi ve iklim değişikliğine karşı kırılganlığın azaltılması,  

• yenilenebilir bir büyüme modeline doğru ilerlemek,  

• ekonomik büyümeyi kaynak kullanımından ve çevresel bozulmadan ayırmak, 

• hava, su ve toprak dahil olmak üzere sıfır kirlilik hedefiyle döngüsel bir ekonomiye geçişi hızlandırmak ve  

• Avrupalıların sağlığını ve esenliğini korumak; biyolojik çeşitliliği korumak ve eski haline getirmek; hava, su, toprak ve orman, tatlı su, sulak alan ve deniz ekosistemleri bakımından doğal sermayeyi geliştirmek; enerji, endüstriyel gelişme, yapı alanları, altyapı, hareketlilik ve gıda alanlarında üretim ve tüketimle ilgili çevre ve iklim baskılarını azaltmak.

Bu hedeflere AB iklim ve çevre yasaları kapsamında etkin bir şekilde odaklanılmasını sağlamak, yönetimin tüm seviyelerindeki tüm paydaşların aktif katılımı ile mümkündür. Program, aynı zamanda Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmak bakımından AB çalışmalarının temelini oluşturmaktadır.

Yazdır