Stj.Avukat Çimen Tatar

Yurtdışı seyahatlerinde cep telefonundan gerçekleştirilen arama, mesaj, internet dolaşımı gibi faaliyetlerin ayrıca ücretlendirilmeye tabi olması kullanıcılar için ciddi bir sorun.

Avrupa Birliği nezdinde bu sorun, 2015/2120 sayılı Avrupa Birliği düzenlemesi ile ortadan kaldırılmaya çalışılmış, ‘Open internet access and roam-like-at-home’ başlıklı düzenleme ile, AB’de seyahat eden kişiler için açık internet erişimini korumak ve perakende dolaşım ek ücretlerini kaldırmak için kurallar getirilmesi amaçlanmıştır.

Haziran 2017’den itibaren dolaşım maliyetleri sorununu AB bünyesinde neredeyse ortadan kaldıran bu Roaming Like at Home (Evdeki gibi Dolaşım) rejimine dair düzenlemenin süresi 30 Haziran 2022 tarihinde dolacak.   

AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu, düzenlemenin geçerlilik süresinin uzatılmasına ilişkin müzakerelerde uzlaşı sağlandığını bildirdi (09.12.2021). Buna göre, AB ülkeleri arasında dolaşım ücretlerinin kaldırılmasını içeren “Evdeki gibi dolaşım” rejiminin uygulanması Yeni Dolaşım Anlaşması ile 2032 yılına kadar uzatılacak. Düzenleme bu aşamadan sonra, AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu tarafından resmen onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek. 

Düzenlemenin geçerlilik süresinin uzatılmasına dair uzlaşmaya varılamaması durumunda, dolaşım maliyetlerinin yeniden ortaya çıkması ve bu maliyetlere ilişkin yüksek faturaların tekrar gündeme gelmesi mümkün olacaktı. 

AB Konseyi, Avrupa Parlementosu ve Avrupa Komisyonu arasındaki görüşmelerde esas ihtilaf noktası operatörlerin halihazırda, kullanıcılarının turizm veya iş için yurtdışında oldukları zaman yabancı ağlara bağlanmalarını sağlamak için ödedikleri toptan satış fiyatlarıydı (wholesale costs).

Diğer bir ifadeyle, dolaşım maliyetleri, kullanıcılar için düzenlemeler ile ortadan kaldırılmış olsa da, temel ağ maliyetlerinin ortadan kaldırılması söz konusu olmamıştır. Kullanıcıların bir zamanlar faturalarında karşılaştıkları yüksek tarife ücretlendirmeleri, farklı şekillerde bazı operatörlerin faturalarına aktarılmaya başlanmıştır. Bu durum neticesinde büyük mobil operatörler kârlı olmaya ve ‘ilginç’ gelirler elde etmeye devam ederken, alternatif operatörler genellikle zarara uğramışlardır. 

Bu sorun, çeşitli mekanizmalarla çözülmeye çalışılmıştır. Toptan satış ücretlerine dair tavan ücret belirlemeye yönelik olan mekanizma, belirli operatörlerin, toptan satış kapsamında kendilerinden ‘roaming’ talebinde bulunan diğer operatörlerden talep edebilecekleri maksimum ücreti aşağı çekmeye odaklanmıştır.

Ancak sorun sadece sektörel değil, aynı zamanda jeopolitik olduğu için müzakereler kapsamında bu konuya dair değerlendirmeler sürüncemede kalmıştır. Nitekim, yüksek toptan satış ücreti söz konusu olduğunda daha ziyade Akdeniz ülkeleri ve turist odaklı ülkeler kâr sağlarken, Kuzey Avrupa ülkeleri zarara uğramaktadır.

Bu durum tüketicilere şöyle yansımaktadır: Yüksek toptan satış tavanı, mobil operatörlerin istisnalar uygulamasına izin vererek, yurtdışı seyahatinin uzunluğuna veya indirilen veri miktarına bağlı olarak ek dolaşım maliyetlerinin kullanıcıya geri yüklenmesine olanak tanır. Bu da, sorunun esas olarak, veri hizmetleri ile ilgili olduğunu ortaya koymaktadır. Operatörlerin indirilen veri miktarına bağlı olarak ek dolaşım maliyetlerini müşterilerine ‘geri yükleme’si adil kullanım politikası mekanizması ile mümkün olmaktadır.

 

Yeni Dolaşım Anlaşması da bu kapsamda toptan satış ücreti tavanının aşağı çekilmesine odaklanmıştır. Buna göre, veri hizmetleri için aşağıdaki toptan satış üst sınırları belirlenmiştir:

• 2022 yılında 2 €/GB, 
• 2023 yılında 1.8 €/GB, 
• 2024 yılında 1.55 €/GB, 
• 2025 yılında 1.3 €/GB, 
• 2026 yılında 1.1 €/GB ve 
• 2027 yılından itibaren 1 €/GB

Düşmeye devam etmesine rağmen bu tür toptan satış ücretlerinin normal perakende tarifelerinden oldukça yüksek olduğuna dikkat etmek gerekir. Diğer bir deyişle, bazı operatörlerin zarara uğrama riski devam etmektedir.

Müzakerelerde gündeme getirilen dolaşıma dair diğer bazı önemli başlıklar şöyledir:

– Dolaşım bağlantılarının kalitesi, yerel bağlantıların kalitesi ile aynı olmalıdır.

– Operatörlerin seçilen aboneliğe ve müşterinin trafik kullanımına bağlı olarak, evdeki gibi dolaşım rejimini sınırlandırmasına izin veren ‘Adil Kullanım Mekanizması’ uygulanmaya devam edecektir. İlerleyen dönemlerde Komisyon tarafından bu mekanizmaya dair uyarlamalar önerilebilir.

– Avrupa Parlamentosu, yerel ve uluslararası tarifelerin aynı olmasının zorunlu kılınması önerisinde bulunmuştur. Ancak pazardaki operatörlerin çoğu hem yurtiçi hem de uluslararası aramaları kapsayan paketler sağlamaktadırlar. Elektronik haberleşme piyasası tüm üye Devletler bakımından rekabetçi bulunmuştur, dolayısıyla bir düzenleme yoluyla zorunlu bir perakende tarifesi belirlemek için önceden bir ekonomik etki değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.

– Avrupa Komisyonu’nun, dolaşım konusu ile ilgili yeni teklifler sunma yetkisine sahip olacağı, ancak yine Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’nin dahil olacağı başka bir yasama sürecine ihtiyaç duyulacağı netleştirilmiştir. 

– Komisyonun yetki devri ile özerk olarak ilerleme talebi reddedilmiştir. Bu durumda gelecekteki yasal değişiklikler için Avrupa Parlamentosu’nun katılımının gerekli görüldüğü açıklık kazanmıştır. 

Komisyon; büyük küçük farketmeksizin pazardaki tüm aktörlerin farklı müzakere yetkilerini göz ardı edip,  dolaşım reformunun uzun vadeli kapsamını etkileyerek, dolaşıma ilişkin yasama sürecinde, sıklıkla çelişkili davranmıştır. Bu sebeple devam edecek süreci özerk olarak yürütmesinin uygun olmayacağı düşüncesi anlaşılabilir bir düşünce olarak yorumlanmıştır. 

 

Görsel;

Ana Mazzei, Vesuvius ( https://anamazzei.com/portfolio/vesuvius/ )