Bir kamu şirketinde Emekli Sandığı’na tabi olarak 36 yıl çalışan bir personelin emekli olduktan sonra, sadece 30 yıl üzerinden emekli ikramiyesi ödenmesi işlemine karşı açtığı dava üzerine, Ankara 10.İdare Mahkemesi 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun 89.maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “.verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler ile..”  hükmünün Anayasa’ya aykırılığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunmuştur.

Başvuruyu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, 25.12.2014 tarih ve 2013/111 E. 2014/195 K. sayılı kararıyla, başvuru konusu hükmü  hukuk devleti, eşitlik ve sosyal güvenlik hakkı temelinde Anayasa’nın 2, 10 ve 60 ıncı maddelerine aykırı bularak iptal etmiştir.

Bu kararla birlikte, iptalin hukuki sonuçları, özellikle karar öncesinde emekli olan ve dava açmamış kişilerin bu haktan yararlanıp yararlanamayacakları tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmayı, yakın zamanda yine emeklilik ile ilgili Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bir karar üzerinden değerlendirmek mümkündür.

Anayasa Mahkemesi 05.02.2009 tarih ve 2005/40 E. 2009/17 K. sayılı kararı ile 2829 sayılı Kanunun 12.maddesinde yer alan “son defa TC Emekli Sandığına tabi görevlerden emekliye ayrılan ve” ibaresini Anayasanın 10 uncu maddesine aykırı bularak iptal etmiştir. Bu karar ile, Emekli Sandığı’na tabi çalışması olup sonrasında SSK bünyesinde çalışmasından emekli olanlara emekli ikramiyesi ödenmemesi hukuka aykırı hale gelmiştir.

Karar sonrasında, Anayasa Mahkemesi iptal kararının hukuki sonuçlarından yararlanmak isteyen, karardan önceki tarihlerde emekli olmuş kişiler SGK’ya başvuru yaparak emekli ikramiyelerinin ödenmesi isteminde bulunmuşlardır. SGK’nın anılan istemleri reddi üzerine de konu yargıya taşınmıştır.

Bu arada, emekli ikramiyesi ödenmesini engelleyen ve Anayasa Mahkemesi’nin iptal hükmünü etkisiz kılmaya yönelik yeni bir yasal düzenleme yapılmışsa da bu düzenleme de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.

Açılan davalar sonucunda İdare Mahkemeleri, Anayasa Mahkemesi kararı çerçevesinde başvurular üzerine emekli ikramiyesi ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir. Bu kararlar Bölge İdare Mahkemeleri tarafından onanarak kesinleşmiştir.

Benzer şekilde, harcırah ödemesi ile ilgili Anayasa Mahkemesi tarafından verilen iptal kararı üzerine, kararın sonuçlarından yararlanmak üzere açılmış ve olumlu sonuçlanmış davalar mevcuttur.

İdarelerin Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye etkili olamayacağı savunmasına rağmen verilen bu kararlar da göstermektedir ki, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının hukuki sonuçlarından yararlanmak amacıyla yapılacak idari başvuru üzerine dava açılması mümkündür. Hukuk devleti gereği de, hukuka aykırı bir düzenleme nedeniyle haklarından yoksun kalan kişilerin dava açma haklarının bulunduğunu kabul etmek gerekmektedir.

Bu karar sonrasında SGK’nın herhangi bir dava olmaksızın hak sahiplerini ve ödeme tutarlarını belirleyerek karar gereğini yerine getirmesi iyi idarenin bir göstergesi olacaktır. Ayrıca, uzayan çalışma yaşamı da gözetildiğinde, 30 yılı aşan çalışma sürelerine daha sık karşılaşılacağı da açıktır. Anayasa Mahkemesi kararının emekli ikramiyelerini çalışma süresinin bütünü için almaya hak kazanan mevcut kamu personeli açısından da son derece önemli bir kazanım olduğu tartışmasızdır.

Avukat Gökhan Candoğan

Yazdır